Mai tứ quý là cây lâu niên, trồng càng già càng lâu, càng cỗi mới càng đẹp và càng quí do đó đòi hỏi kỹ thuật trồng cây mai tứ quý phải hết sức thận trọng, kỹ càng chăm bón.

Mai tứ quý (danh pháp hai phần: Ochna serrulata) là một loại hoa mai có hoa màu vàng thuộc chi Ochna của họ Ochnaceae, còn được gọi là nhị độ mai, tức mai nở hai lần, trước vàng sau đỏ. Loại này nở hoa quanh năm, tùy theo đặc trưng của từng dạng mai, có tên gọi khác nhau. Mai tứ quý ở Việt Nam cao khoảng 2-3m, còn những loài mai tứ quý ở Thái Lan và một số nước khác thuộc châu Á thì có thể cao đến 8m, hoa có đường kính khoảng 4 cm. Cây ra hoa từ tháng 2 đến tháng 5, có trái từ tháng 4 đến tháng 6.

Chọn đất trồng cây mai tứ quý

Cây mai phát triển tốt trên đất thịt nhẹ có nhiều chất hữu cơ, đất không chua, không bị nhiễm phèn, mặn hoặc các hóa chất độc hại. Còn đối với đất trồng mai trong chậu cần chọn loại đất có các tính chất như trên, trộn theo tỷ lệ khoảng 70-80% đất và 20-30% phân hữu cơ hoai mục theo trọng lượng đất trong chậu.

Kỹ thuật trồng cây mai tứ quý

Để kỹ thuật trồng cây mai tứ quý có hiệu quả tốt nhất trước hết cần phải chọn những hạt mai đã già, có màu đen nhánh, rụng dưới đất để làm giống là tốt nhất. Ngâm hạt trong nước ấm 50 – 52 độ C (2 sôi, 3 lạnh) trong 8 – 10 giờ để kích thích hạt nhanh nẩy mầm. Chú ý thay nước vài lần, vớt ra đem ủ trong cát ẩm hoặc vải ẩm vài ngày cho hạt nứt nanh thì đem gieo.

Trồng cây mai tứ quý trên luống

Trước khi trồng mai tứ quý trên luống đất phải được làm kỹ, có trộn thêm phân chuồng hoai mục, lên luống cao để chăm sóc khi cây mọc cao khoảng 10 – 15cm thì ra ngôi, tiếp tục chăm sóc tới lớn mới đem trồng vào chậu được. Trong thời gian đầu chỉ tưới nước lã đủ ẩm cho cây, không nên tưới đạm hoặc nước giải cây con dễ chết do bị xót rễ.

Cần phải thường xuyên xới phá váng cho cây lớn nhanh. Sau đó cứ 2 tháng bón thúc cho cây 1 lần bằng phân chuồng hoai mục trộn thêm 5 – 7% đạm với khối lượng 1 – 2 kg/m2. Thời gian chăm sóc cây giai đoạn ươm khoảng từ 6 – 8 tháng cây cao khoảng 40 – 50cm thì đem trồng vào chậu được.

Kỹ thuật trồng cây mai tứ quý trong chậu

Nên chọn các chậu lớn, có đường kính trên 30cm để trồng, đất trồng mai nên chọn các loại đất màu, đất bùn ao đã được phơi khô nỏ lâu ngày để bay hết các chất độc. Lót một lớp mỏng sỏi dưới đáy chậu cho dễ thoát nước rồi xếp các cục đất nỏ có đường kính 2 – 3cm vào có trộn thêm phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ vi sinh đến khoảng 2/3 chậu, đặt cây vào giữa chậu và tiếp tục bổ sung đất nhỏ và phân cho tới gần miệng chậu. Sửa cây ngay ngắn, nện chặt và tưới nước đủ ẩm. Thời gian đầu nên để cây nơi có bóng râm, sau đó đưa dần ra nơi sáng và cuối cùng đưa ra nơi có nhiều ánh nắng thì mai sinh trưởng khỏe, sớm ra hoa và có màu hoa đẹp.

Cách chăm sóc cây mai tứ quý

Sau khi trồng khoảng 10-15 ngày, cây bắt đầu ra rễ mới, dùng phân NPK 20-20-15+TE Đầu Trâu hòa loãng để tưới, lượng phân sử dụng từ 50-100 gr/10-15 lít nước, khoảng 20-30 ngày tưới 1 lần. Khi mai đã lớn, lượng phân bón cũng được tăng dần và khoảng cách các lần bón phân xa hơn. Loại phân bón qua đất thích hợp cho mai là NPK 20-20-15+TE hoặc NPK 16-12-8-11+TE. Lượng bón khoảng 20 -50 gr/gốc/lần bón, cách khoảng 1-2 tháng bón 1 lần.

Khi mai đã cho hoa ổn định, hàng năm cần bón bổ sung phân hữu cơ từ 5-10 kg/gốc. Sử dụng loại phân NPK 20-20-15+TE hoặc NPK 16-12-8-11+TE bón mỗi năm khoảng 3-4 lần với lượng bón như trên vào các đợt: Sau khi tàn hoa (sau dịp Tết), cắt tỉa cành; đầu mùa mưa; giữa mùa mưa và trước khi mai nở hoa khoảng 1-1,5 tháng. Cần bón phân theo hốc, theo rãnh sâu từ 5-7 cm theo tàn lá của cây, bón vào vùng có nhiều rễ non phát triển, sau đó lấp đất, giữ ẩm vào mùa khô, thoáng gốc vào mùa mưa.

Cách xử lý hoa mai tứ quý nở đúng Tết

Cây mai tứ quý có đặc điểm là ra hoa suốt 4 mùa, tuy nhiên để cây trổ bông theo ý muốn thì cần có sự chăm sóc cây. Để mai có thể nở vào đúng dịp Tết, cần tuốt lá và bón phân NPK hoặc phân hữu cơ trước đó một tháng. Do bông của mai tứ quý mọc ở ngọn chứ không mọc ở nách lá, nếu trẩy lá, cần chú ý tránh trầy xước. Có thể day lá tới lui để mềm cuống lá rồi bứt lá ra. Ngoài ra, phải tưới nước cho cây mỗi ngày.

Để mai tứ quý trổ được nhiều bông vào dịp Tết, từ tháng 7 âm lịch đã phải bón phân cho cây. Có thể dùng các loại phân như: Phân NPK, phân bánh dầu, phân bò, phân heo hoai khô. Tưới nước hằng ngày cho cây, nhớ khi tưới thì dùng vòi xịt, tránh chỉ tưới nước vào gốc. Trước Tết khoảng 15 đến 20 ngày thì trẩy lá cho cây. Nếu nụ hoa nhỏ, cần trẩy lá trước 20 ngày; nụ lớn thì để cận Tết (trước 10-15 ngày) mới trẩy lá.

Nếu đến ngày 23 tháng chạp nụ hoa chưa bung vỏ lụa thì cần tìm cách “đưa” cây mai ra chỗ nắng sau đó tưới nước vào buổi trưa hoặc tưới nước nóng âm ấm tay. Ngược lại nếu nụ hoa đã bung vỏ lụa trước ngày 23 tháng chạp thì tìm cách đưa cây mai vào chỗ râm mát, tưới nước vào sáng sớm, tưới thêm phân đạm pha loãng để làm chậm lại thời gian nở hoa.

Cách xử lý mai tứ quý có tán như mong muốn sau Tết

Sau Tết mai tứ quý sẽ ra tược mới. do tược mới thường ra nhiều nên chỉ để lại một số tược cần thiết theo đúng yêu cầu, số còn lại phải tỉa bỏ để tập trung dinh dưỡng nuôi những tược để lại. Khi tược mọc dài được 3-4 tấc thì dùng cây tre, trúc hay cây tre lớn cỡ ngón tay cái cắm xung quanh mép trong của chậu mai, mỗi cây cách nhau khoảng 10-15 phân. Chiều cao của cây cắm là bao nhiêu thì tùy thuộc vào ý đồ định tạo tán của mình. Sau khi cắm dùng dây mềm buộc những nhánh mai vào cây cắm, khi buộc nhớ chia số nhánh phân bố đều xung quanh tán cây.

Khi nào nhánh mai phát triển dài tới độ theo ý muốn thì cắt ngọn, sau khi bị cắt ngọn một thời gian nhánh mai sẽ mọc ra những nhánh phụ ở phía dưới chỗ cắt, do được tập trung dinh dưỡng và không bị nhánh chính kìm hãm nên những nhánh phụ sẽ phát triển mạnh và mập mạp. Khi các nhánh phụ phát triển dài, nếu muốn cho ra thêm nhiều nhánh nữa để tàn mai dầy dặn thì tiếp tục cắt ngọn các nhánh phụ để nhánh phụ ra thêm nhánh con kế tiếp… Trong quá trình ra nhánh của cây phải thường xuyên quan tâm “chỉnh lý”, buộc, cột, uốn nắn các nhánh ra sau vào cây cọc để tạo cho cây có tán theo ý muốn.

Kỹ thuật uơm hạt mai tứ quý

Hạt mai tứ quí rất dễ mọc, sinh trưởng nhanh. Cách nhân giống bằng hạt hoặc trồng bằng các cây con tìm được. Chọn những hạt mai đã già, có màu đen nhánh, rụng dưới đất để làm giống là tốt nhất. Ngâm hạt trong nước ấm 50-520C (2 sôi, 3 lạnh) trong 8-10 giờ để kích thích hạt nhanh nẩy mầm. Chú ý thay nước vài lần. Vớt ra đem ủ trong cát ẩm hoặc vải ẩm vài ngày cho hạt nứt nanh thì đem gieo.